سامانهٔ اطلاعات مکانی یا سیستم اطلاعات جغرافیایی (Geographic Information Systems) یا GIS یک سیستم کامپیوتری برای مدیریت و تجزیه و تحلیل اطلاعات مکانی بوده که قابلیت جمع آوری، ذخیره، تجزیه وتحلیل و نمایش اطلاعات جغرافیایی (مکانی) را دارد. [۱]
هدف نهایی یک سیستم اطلاعات جغرافیایی، پشتیبانی جهت تصمیم گیری های پایه گذاری شده بر اساس داده‌های مکانی می‌باشد و عملکرد اساسی آن بدست آوردن اطلاعاتی است که از ترکیب لایه‌های متفاوت داده‌ها با روشهای مختلف و با دید گاه‌های گوناگون بدست می‌آیند.[۱]
تاریخچه
برای اولین بار در اواسط دهه ۱۹۶۰ در آمریکا کار بر روی اولین سیستم اطلاعات جغرافیایی آغاز شد. در این سیستم ها عکس های هوایی، اطلاعات کشاورزی، جنگلداری، خاک ، زمین شناسی و نقشه‌های مربوطه مورد استفاده قرار گرفتند.[۱]
اولین جی آی اس، جی آی اس ملی کانادا است که در اواخر دههٔ ۱۹۶۰ به وجود آمد و تاکنون مورد استفاده‌است. در ایران، اولین مرکزی که به طور رسمی استفاده از این سامانه را در کشور آغاز کرد، سازمان نقشه‌برداری کشور بود که در سال ۱۳۶۹ براساس مصوبه مجلس شورای اسلامی، عهده‌دار طرح به‌کارگیری این سامانه شد.[۲]
در یک سیستم اطلاعات جغرافیایی:
-
واژه جغرافیایی (Geographic) عبارت است از موقعیت موضوع های داده ها، برحسب مختصات جغرافیایی.
-
واژه (Information) یا اطلاعات نشان می‌دهد که داده‌ها در GIS برای ارائه دانسته‌های مفید، نه تنها به صورت نقشه‌ها و تصاویر رنگی بلکه بصورت گرافیک های آماری، جداول و پاسخ های نمایشی متنوعی به منظور جستجوهای عملی سازماندهی می‌شوند.
-
واژه (System) یا سیستم نیز نشان دهنده این است که GIS از چندین قسمت متصل و وابسته به یکدیگر برای کارکرد های گوناگون، ساخته شده است. [۱]
[ویرایش] تعریف‌های دیگر GIS
دقیق ترین تعریف مربوط است به موسسه تحقیقات سیستم‌های محیطی در ردلند کالیفرنیا که یکی از فروشندگان اصلی این سیستم‌ها در جهان است : “سیستم‌های اطلاعات جغرافیایی مجموعه‌ای از سخت افزار ، نرم افزار ، داده‌های جغرافیایی و منابع انسانی است که به منظور کسب ، ذخیره ، به روز رسانی ، به کارگیری ، تحلیل و نمایش کلیه اشکال اطلاعات مرجع جغرافیایی طراحی می‌شود.”
[ویرایش] ویژگی‌های سامانه اطلاعات مکانی
-
این سامانه علاوه بر اطلاعات توصیفی ، امکان ورود اطلاعات پیکسلی ویا برداری را از منابع مختلفی از قبیل نقشه ،تصاویر هوائی و ماهواره‌ای ،GPS ، تجهیزات نقشه برداری و غیره دارد.
-
این سامانه امکان انجام تحلیل ، پردازش و پرسش و پاسخ‌های مکانی مورد نیاز کاربر را دارد.
-
این سامانه امکان ارائه نتایج در قالب نقشه ،گزارش ، جدول و نمودار را دارد.
-
در طراحی وتولید این سیستم‌ها از مجموعه فناوری‌های مهندسی نرم افزار ، مهندسی اطلاعات( مدل داده ) و مهندسی GIS برای نیل به خصوصیات فوق استفاده می‌شود. [۳]
